Twórczość plastyczna obok zabawy jest najpowszechniejszym zjawiskiem w spontanicznej i ekspresyjnej działalności dzieci. Dla dzieci przyjemnością i satysfakcją jest pozostawianie śladów na papierze czy innym dostępnym materiale. Twórczość taka jest też źródłem wiedzy o życiu psychicznym dziecka. Rysunki dzieci są ważnym elementem w diagnozie rozwoju nie tylko motorycznego, ale także emocjonalnego. Pozwalają spojrzeć na świat oczami dziecka. To, co powinno rodziców niepokoić to przede wszystkim pewna nieadekwatność rysunków do wieku. Przykładem może być tutaj rysowanie przez dzieci 7-letnie ludzi w formie tzw. głowonogów, które są typowe dla rysunków dzieci młodszych oraz treść, którą dzieci przekazują w rysunku. Niepokojące mogą być postaci agresywne, a także rysunki, gdzie wyodrębnione są ludzkie genitalia. Warto zwrócić również uwagę na samo podejście dzieci do zajęć plastycznych. Jeśli mimo zachęt i wielokrotnego podsuwania różnych materiałów dzieci wyrażą zdecydowaną niechęć do rysowania, to jest to również objaw, którym warto się zainteresować. Choć pierwsze dzieła dzieci wyglądają jak chaotyczne bazgroły, mają swoje malutkie tajemnice, jak i ogromne lęki. Ważne, aby często analizować prace dzieci, gdyż posiadają cenne informacje dotyczące rozwoju manualnego i emocjonalnego.
Rozwój twórczości dzieci
Okres bazgrot - ma miejsce w wieku 2-3 lat, kiedy to następuje wstępne formowanie się schematu postaci. Dzieci potrafią zapełnić płaszczyznę kropkami, kreskami, krzyżykami, próbują zamykać koła.
Okres schematyczny (ideoplastyka)
W tym okresie występują trzy fazy:
1. Głowonogi (3-4 lata) oraz głowotułowie (4-5 lat). Dzieci potrafią uprzedmiotowić wypowiedzi plastyczne, takie jak: postać ludzka, zwierzęta, środki lokomocji.
2. Schematy uproszczone (5-7 lat). Dzieci nie zachowują w rysunkach proporcji, ujmują formy symbolicznie.
3. Schematy wzbogacone (7-12 lat). Dzieci potrafią już urozmaicić formy o charakterystyczne detale oraz starają się zachować proporcje.
Okres typu poschematycznego (fizjoplastyka)
W tym okresie występują dwie fazy:
1. Realizm wrażeniowy (12-13 lat). Dzieci próbują naśladować naturę oraz indywidualnie ujmować dany obraz.
2. Realizm intelektualny (13-15 lat). Dzieci przedstawiają trójwymiarowe ujmowanie form.
Wszystkie nieprawidłowości mogą świadczyć o zaburzeniach rozwoju, problemach w relacjach z rówieśnikami lub domownikami, a nawet o dysleksji. Dzieci, których rysunki umieszczone są w jednym rogu kartki, są prawdopodobnie nieśmiałe i nie czują się bezpiecznie. Jeżeli natomiast ich obrazki wychodzą poza kartkę, może to oznaczać, że są nerwowe lub nadpobudliwe. Jeśli zaś w plastycznych pracach brakuje elementów roślinnych, zwierzęcych i ludzkich, a na kartce widnieją same kreski, figury i kształty, ich twórcy może być ofiarami przemocy. W tym przypadku w rysunku mogą pojawić się również kraty w drzwiach i oknach, a kształty są spłaszczone. Maltretowane fizycznie dzieci, rysują nierealne postacie i używają ciemnych kolorów. Oglądając rysunki dzieci trzeba też zwrócić uwagę na zbyt mocne linie, brak szczegółów w pracach starszych dzieci (5-6 lat), brak połączeń pomiędzy elementami obrazka, pokazywanie postaci złych i wzbudzających strach oraz ogólną niechęć do rysowania. Jeżeli z pracami naszego dziecka dzieje się faktycznie coś niepokojącego, należy poprosić o pomoc wychowawców, lub udać się do psychologa.
